Ένα πολύ σημαντικό μέρος του εξωλέμβιου κινητήρα είναι και η αντλία του νερού ψύξης. Η αντλία παρέχει θαλασσινό νερό για την ψύξη του κινητήρα διαμέσου περασμάτων τα οποία ανοίγονται κατά την χύτευση.

Γενικά στους εξωλέμβιους κινητήρες, αλλά και πολλούς απο τους έσω-εξωλέμβιους, είναι τοποθετημένη εσωτερικά του ποδαριού, πάνω απο το κιβώτιο ταχυτήτων ή gearbox όπως είναι πιο γνωστό. 

Η ψύξη του κινητήρα αλλά και της ίδιας της αντλίας γίνεται με θαλασσινό νερο, το οποίο αναρρωφάται απο τις εισόδους αναρρωφήσεως (suction intakes) που βρίσκονται αριστερά και δεξιά στο κάτω μέρους του ποδαριού (lower end unit). (Σχήμα 1) 

Η μετάδοση της περιστροφικής κίνησης στην εύκαμπτη φτερωτή (impeller) γίνεται απο τον άξονα μετάδοσης της κίνησης (driveshaft), ο οποίος περνά απο το μέσο της φτερωτής και συνδέεται με την βοήθεια σφήνας (key). (Σχήμα 5 & 6)


ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Ας δούμε όμως με περισσότερη λεπτομέρεια πώς λειτουργεί η αντλία νερού ψύξης και πώς επιτυγχάνεται η κυκλοφορία του νερού.

Η αντλία ψύξης που χρησιμοποιείται στους εξωλέμβιους κινητήρες είναι φυγοκεντρικού τύπου και αποτελείται από τα  μέρη που φαίνονται στο σχημα 2 και 3.

Η αρχή της λειτουργίας μιας φυγοκεντρικής αντλίας, περιγράφεται με απλά λόγια πιο κάτω:

Καθώς η φτερωτή περιστρέφεται μέσα στο κέλυφος (housing), λόγω του κένου που δημιουργείται, θαλασσινό νερό αναρρώφαται απο τα ανοίγματα δεξιά και αριστερά του ποδαριού, προς και ανάμεσα στα εύκαμπτα πτερύγια της φτερωτής, η οποία λόγω της περιστροφικής της κίνησης (κινητική ενέργεια), το επιταχύνει από την αξονική περιοχή προς την περιφέρεια. Στη συνέχεια το νερό κατευθύνεται προς το πάνω μέρος του κέλυφους, όπου βρίσκεται η οπή διαφυγής, και μέσω σωλήνα πρός τον κινητήρα.

Παρά το γεγονός οτι εκ πρώτης όψεος το κέλυφος φαίνεται να είναι τοποθετημένο ομόκεντρα με την φτερωτη, με μια πιό προσεκτική ματιά στην κάτω μεριά φαίνεται πιό καθαρά οτι η φτερωτή και το κέλυφος εφαρμόζουν παράκεντρα. Όπως φαίνεται στο σχήμα 4 και στην εικόνα 5. Λόγω ακριβώς αυτής της παράκεντρης τοποθέτησης τους, επιτυγχάνεται η σταδιακή μείωση του όγκου μεταξύ της φτερωτής και του κελύφους με την ταυτόχρονη αύξηση στην ταχύτητα του νερού. Το κέλυφος είναι επενδυμένο εσωτερικά (liner) με ανοξείδωτο ατσαλι, χρώμιο ή άλλο ανθεκτικό υλικό στο θαλασσινό νερό και την τριβή.

Διαφορετικά μοντέλα αντλιών, αντί της παράκεντρης εφαρμογής, έχουν το κέλυφος τους σε σχήμα οβάλ (δημιουργία έκκεντρου) που και με αυτό επιτυγχάνεται το ίδιο αποτέλεσμα.

Στη συνέχεια το θαλασσινό νερό καθώς διαπερνά τα διάφορα μέρη του κινητήρα απορροφά την θερμότητα που δημιουργείται λόγω της καύσης και της τριβής των κινούμενων μερών και ακολούθως, μέρος του εξέρχεται απο την πίσω και κάτω πλευρά του καπακιού του κινητήρα (tell-tail) και το μέρος του διαμέσου των καυσαερίων απο την προπέλα.


ΥΛΙΚΟ ΕΥΚΑΜΠΤΗΣ ΦΤΕΡΩΤΗΣ

Η πλειοψηφία των φτερωτών είναι κατασκευασμένες απο συνθετικά υλικά όπως για παράδειγμα ελαστικό νεοπρενίου, το οποίο λόγω των ιδιοτήτων του τις καθιστά ανθεκτικές, αξιόπιστες και συνάμα οικονομικές κατά την αντικατάσταση τους. Παρ’ όλα αυτά, όπως όλα τα πράγματα έχουν και τα άδυνατα τους σημεία τα οποία θα δούμε στη συνέχεια. 

Ο δακτύλιος στο μέσο της φτερωτής είναι κατασκευασμένος απο πλαστικό υψηλής αντοχής ή μέταλλα όπως ανοιξείδωτο ατσάλι ή μπρούντζο.


ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ

‘Οπως βλέπουμε και από τις εικόνες 7 και 8 υπάρχουν διαφόρων ειδών φτερωτές. Αναλόγως του κατασκευαστή και των λειτουργικών απαιτήσεων ενός συστήματος, το οποίο θα εξυπηρετείται από μια φτερωτή, βρίσκουμε διαφορές στον αριθμό των πτερυγίων, στο μήκος τους, στην ευκαμπψία τους κτλ.

Η φτερωτή στην εικόνα 7 προσφέρει υψηλή πίεση  με σχετικά χαμηλό όγκο νερού, ενώ η φτερωτή της εικόνας 8 προσφέρει υψηλό όγκο νερού με σχετικά πιο χαμηλή πίεση.


Η ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ

Οι πλείστοι κατασκευαστές συστήνουν όπως η αλλαγή της φτερωτής γίνεται κάθε περίπου 200 ώρες λειτουργίας του κινητήρα.

‘Αλλοι ειδικοί, προσδιορίζουν την αλλαγή της αναλόγως με τον αριθμό των σεζόν που έχει χρησιμοποιηθεί. Συνήθως είναι οι δύο με τρείς σεζόν, που σημαίνει κάθε δύο με τρία χρόνια. Προσοχή όμως διότι τα δύο με τρία χρόνια δεν σημαίνουν κάθε εικοσιτέσσερις με τριανταέξι μήνες συνεχούς χρήσης. Υποτίθεται πως μια σεζόν είναι περίπου πέντε μήνες, και για την Κύπρο πιο συγγεκριμένα, λόγω των καλών καιρικών συνθηκών, απο μέσα Μαίου μέχρι συνήθως αρχές Οκτωμβρίου.

Και όλα αυτά νοουμένου πως δεν έχουμε παρατηρήσει αλλαγές στην κανονική λειτουργία ψύξης όπως για παράδειγμα μειωμένη πίεση στην έξοδο του νερού ή περιστασιακή αύξηση της θερμοκρασίας στον κινητήρα, ειδικά στις χαμηλές στροφές.

Επειδή όμως, χωρίς αντλία ψύξης δεν πάμε πουθενά στην κυριολεξία, και επειδή υπάρχει πάντα ο κίνδυνος πρόκλησης σοβαρότερης ζήμιας στον κινητήρα, συνίσταται όπως η φτερωτή αντικαθίσταται με καινούργια σε κάθε χρονιαίο σέρβις του κινητήρα. ΄Ετσι θα έχουμε το κεφάλι μας ήσυχο και τον κινητήρα μας σε καλύτερη λειτουργική κατάσταση.

Επίσης είναι πιό συνετό όπως χρησιμοποιούμε τα αυθεντικά ανταλλακτικά που συνιστά ο κατασκευαστής και που δεν θα θέσουν την εγγύηση άκυρη σε περίπτωση βλάβης.

Κατά την χρονιαία συντήρηση ο μηχανικός μας θα είναι σε θέση να επιθεωρήσει την κατάσταση της αντλίας ψύξης και να προτείνει αναλόγως.


ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΦΤΕΡΩΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΨΥΞΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΗΡΑ

Πιο κάτω παραθέτονται μερικοί παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή της φτερωτής και που θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας, ώστε να τους αποφεύγουμε όσο το δυνατόν:

•    Η αναρρώφηση λαδιών ή χημικών που τυχών να επιπλέουν κοντά στην επιφάνεια μπορεί να επιφέρει μερική ή ολική διάσπαση του υλικού της φτερωτής με αποτέλεσμα θραύσματα να κλείσουν τα περάσματα του νερού ψύξης ή και να μπλοκάρουν άλλα μέρη του κινητήρα, όπως την θερμοστατική βαλβίδα για παράδειγμα. Επιπρόσθετα η αναρρώφηση και η κυκλοφορία λαδιών και χημικών διαμέσου του κινητήρα μπορούν προκαλέσουν διάβρωση ή και οξείδωση σε διαφορα μεταλλικά μέρη.

•    Αν κινούμαστε σε αβαθή περιοχή προσέχουμε όπως οι εισόδοι αναρρωφήσεως να βρίσκονται όσο το δυνατόν πιο ψηλά έτσι ώστε να αποφεύγεται  η εισρόφηση άμμου, χαλικιών και άλλων ουσιών που σε συνδιασμό με τις ψηλές ταχύτητες κυκλοφοριάς του νερού μπορεί να προκαλέσουν βλάβες από τριβή, σε διάφορα μέρη του κινητήρα. Εννοείται οτι σε καμία περίπτωση οι εισόδοι αναρρωφήσεως δεν πρέπει να εξέρχονται απο το νερό σε σημείο που να γίνεται αδύνατη η αναρρώφηση του νερού.

•    Σε καμία περίπτωση δεν ξεκινάμε τον κινητήρα έξω από το νέρο ή χώρις την παροχή νερού μέσου των ειδικών αυτιών ξεπλύματος. Η ολική καταστροφή της φτερωτής επέρχεται εντός λίγων δευτερολέπτων από υπερθέρμανση λόγο της τριβής. 

•    Στο νησί μας τουλάχιστον όλοι χρησιμοποιούμε τα σκάφη μας στη θάλασσα, που σημαίνει σε νερό με αυξημένη περιεκτικότητα σε άλατα. Εαν ο κινητήρας δεν ξεπλένεται και εσωτερικά με γλυκό νερό μετά από κάθε χρήση, τα άλατα δημιουργούν κατάλοιπα τα οποία σιγά σιγά φράσσουν τα εσωτερικά περάσματα του νερού ψύξης, μειώνοντας έτσι την ποσότητα νερού που διαπερνά τον κινητήρα ανα πάσα στιγμή και κατ΄επέκταση την ικανότητα στην μεταφορά θερμότητας απο τα μεταλλικά μέρη προς το νερό ψύξης. Τα κατάλοιπα στην επιφάνεια της φτερωτής, με την πάροδο του χρόνου την καθιστούν εύθραυστη λόγω του οτι τα πτερύγια χάνουν την ελαστικότητα τους.

•    Η νάυλον τσάντες που επιπλέουν είναι ακόμα ένας σημαντικός παράγοντας που πρέπει να ληφθεί σοβαρα υπόψη. Πολλές φορές μπορεί να μη γίνονται αντιληπτές είτε λόγω χρώματος είτε λόγω του οτι επιπλέουν μόλις κάτω από την επιφάνεια. Αν κάποιο κομμάτι νάυλον πιάστει στο ποδάρι του κινητήρα κατά την πλεύση, είναι πάρα πολύ πιθανόν να προκαλέσει τη μερική ή ολική απώλεια στην αναρρώφηση  του νερού ψύξης με αποτέλεσμα την υπερθέρμανση του κινητήρα και την καταστροφή της φτερωτής. Φυσικά να σημειωθεί οτι οι κινητήρες και ειδικά αυτοί τελευταίας τεχνολογίας διαθέτουν πέραν απο την συνηθισμένη ηχητική προειδοποίηση υψηλής θερμοκρασίας, και άλλα συστήματα αυτοπροστασίας. Οτι κινητήρα και να έχουμε όμως η πιό εύκολη και αξιόπιστη λύση είναι να κοιτάζουμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα οτι η «ουρά» του νερού ψύξης του κινητήρα απο το πίσω μέρος γίνεται απρόσκοπτα (συνεχής δέσμη νερού) και στην σωστή πίεση.

•    Η ροή νερού μπορεί να επηρεαστεί άμεσα και από την κακή λειτουργία της θερμοστατικής βαλβίδας του κινητήρα.

•    Επίσης, σημαντικό είναι να θυμόμαστε πως σε περίπτωση υπερθέρμανσης του κινητήρα, ή αναρρώφησης διαφόρων ουσιών, θα ήταν καλό να γίνεται και οπτικός έλεγχος της φτερωτής πρίν από την επόμενη χρήση, για τυχόν καταστροφές στα πτερύγια.

•    Απώλειες στη σωστή κυκλοφορία του νερού είναι δυνατόν να υπαρξουν και σε περίπτωση βλαβών στο υλικό επικάλυψης του κέλυφους (liner), στο o-ring seal, στις τσιμουχες και γενικότερα όταν η αντλία δεν είναι υδατοστεγής ή αεροστεγής.

•    Επιπρόσθετα, αν τα πτερύγια της φτερωτής λόγω τριβής με το liner έχουν κοντύνει έστω και σε μικρό βαθμό είναι δυνατόν να χάσουμε από την απόδοση της αντλίας.

•    Σε περίπτωση που τα πτερύγια έχουν χάσει την ευκαμψία τους και έχουν υποστή μόνιμη παραμόρφωση (με φορά πρός τα πίσω) η φτερωτή πρέπει αν αντικαθίσταται. Εννοείται πως η επανατοποθέτηση της ίδιας φτερωτής από την αντίθετη πλεύρα ουτος ώστε να αλλάξουμε την φορά των πτερυγίων δεν είναι δυνατή σε καμία περίπτωση.